Spookverhalen 3: The turn of the screw

 

De beste spookverhalen beginnen vaak heel gewoon en onverdacht. Met een jonge gouvernante bijvoorbeeld, die net een nieuwe aanstelling heeft gekregen. Ze bloost nog na van het sollicitatiegesprek, want haar opdrachtgever bleek een erg aantrekkelijke man. Hij was zo'n echt negentiende-eeuws getroebleerd type, dat bij jonge dames allerlei reddersinstincten doet ontvlammen. Helaas heeft hij de gouvernante te verstaan gegeven dat ze hem verder niet mag lastig vallen. Maar stiekem hoopt ze toch op een tweede ontmoeting (hoe zou je zelf zijn)

Vol dromerige gedachten reist ze dus af naar een schitterend Brits landhuis, omringd door mooie tuinen en bevolkt met werkelijk hartverwarmend personeel. Ook de kinderen zijn allersnoezigst. Flora van acht heeft prachtige blonde krullen en is zeer leergierig. Haar broer Miles van tien is uitermate beleefd en muzikaal. De zon schijnt, de rozen boeien, de kinderen doen enorm hun best en het leven is mooi. 

Het is dus echt even schrikken als de gouvernante tijdens een avondwandeling een vreemde man ontmoet, die haar indringend aankijkt. Even later duikt dezelfde engerd op voor het raam, en op de trap. En niet lang daarna dwaalt er ook een lijkbleke dame rond in de kinderkamer. De gouvernante krijgt er helemaal koude rillingen van, vooral omdat anderen hen niet lijken te zien. Zijn het spoken die het gemunt hebben op de tere kinderzieltjes?

Trouwens, hoe teer zijn die zieltjes eigenlijk? Zijn die kinderen niet eigenlijk abnormaal lief en zoet? Is het niet vreemd dat ze nooit stampij maken? Is hun beleefdheid niet een verkapte vorm van pesterij? En waarom is de jonge Miles eigenlijk weggestuurd van school, als hij zo voorkomend en intelligent is? Heeft hij misschien iets vreselijks gedaan? Is hij misschien in de ban van een duivelse geest?

De gouvernante piekert en twijfelt. Ze zoekt naar zekerheden en dubbele bodems en brengt zo ook de lezer in verwarring. Want inderdaad, de uitspraken van de kinderen kunnen op twee manieren gelezen worden.  Net als de beweringen van de kok, en het gedrag van de heer des huizes. Wat is er nu echt aan de hand? 

Haar zoektocht naar de waarheid voert de spanning steeds verder op, tot een aangrijpende en hartbrekende finale (waarover ik verder niets ga verklappen)

***

Henry James schreef met The turn of the screw een echte klassieker, die ook vandaag nog bijzonder boeiend is. Omdat we enkel het perspectief van de gouvernante te zien krijgen en merken hoe ze twijfelt, zet hij ons steeds op het verkeerde been. De tekst is zo geschreven dat hij op verschillende manieren kan worden uitgelegd en dat is echt bijzonder goed gedaan. Critici hadden er in het verleden al een kluif aan en ik ben dus heel benieuwd wat u ervan vindt!

***

Ook boekenblogger Anna stak trouwens al de loftrompet over deze novelle.

****

Afbeelding: Dame vraagt een jongen om thee te serveren, Blanchet 1824 (Publiek domein via Rijksstudio)