Hoe nuttig is knutselen?

Tegenwoordig heb ik te veel hobbies. Er slingert altijd wel een brei- of haakwerkje rond. Ik heb mezelf boekbinden geleerd. En ik knip en plak vol overgave. Maar regelmatig vraag ik me daarbij af: waar is dat goed voor? Ben ik wel nuttig bezig? 

Sara Baume kent die vertwijfeling ook. Zo schrijft ze: "Ik ben bang dat datgene waar ik op een gegeven moment mee bezig ben niet de optimale besteding van die tijd is. Kan ik het beste gaan lezen, schrijven, modelleren of schilderen?". 

In deze tijden van optimale zelfontplooiing doen we immers niets voor niets. Het moet toch ergens toe leiden? Op een of andere manier moet je er toch een rijker en beter mens van worden? Iemand waar anderen naar opkijken? Dan ga je toch niet nutteloos een beetje zitten droedelen?

Een hoge lat is het. Want laten we wel wezen: ik ben geen ambachtsvrouw. Ik maak geen kunst. Ik rommel maar wat aan. Niemand die er iets aan heeft, toch? En dat is uiteindelijk best wel fijn. Zo'n eilandje nutteloosheid in een wereld die maar voortdurend moet produceren en presteren is een oase. Leve de verloren tijd. 

En zo transformeert het knutselen tot een ontsnappingsroute uit te veel moeten. Sara Baume schrijft daarover: "Flow is een vorm van vergeten. Ik vergeet het smalle knopje aan de zijkant van mijn telefoon". Door met mijn handen bezig te zijn, ontglip ik aan mijn eigen hoofd en ontwijk ik de druk van de likes en het applaus. Want rommelen, knippen en tekenen doe ik louter voor mezelf.  

Op een gekke manier wordt het dan toch weer nuttig om te knutselen. Paradoxaal genoeg vooral omdat het doelloos is. Omdat het niet gedeeld moet worden, of verkocht. Knutselen biedt gewoon ruimte om datgene wat in je leeft op een andere manier uit te drukken.

Het mooie boekje van Sara Baume staat bol van poëtische observaties over creativiteit. Het zijn lege bladzijden, met vaak slechts enkele rake zinnen. Niet samen te vatten, eigenlijk. Ze verbindt haar maakproces met het observeren van vogels, het leven in haar tuin en de werkplekken die in huis heeft gecreëerd, als knusse nestjes.

En uiteindelijk blijken de gipsen vogels die ze maakt een tastbare vorm van rouwen. Omdat ze in elk diertje een stukje van haar verdriet kwijt kon.

Zo nuttig is knutselen.