Met Mrs Degas in New Orleans - Arthur Japin

Had u mij een maand geleden gevraagd: "Theetante, Degas, wat roept dat zoal op?", dan was ik vast niet verder gekomen dan dromerige balletmeisjes. Van het soort plaatjes dat ik als achtjarige prachtig vond, maar die ik later (toen bleek dat ik echt te houterig was om enige danscarrière te ambiëren) op heel wat minder interesse konden rekenen. Niet meteen een schilder die me nieuwsgierig maakte. En, o, o, o, wat was dat ten onrechte. Zo bleek althans deze week!

Want ja, gelukkig is er Arthur Japin, die er steeds weer in slaagt om historische verhalen zo meeslepend te vertellen dat ze onvergetelijk zijn. In zijn meest recente boek, Mrs. Degas, ontmoeten we de schilder in 1912. Hij is op dat moment stokoud, nagenoeg blind en meer dan eigenwijs. Het huis waarin hij al decennia lang woont en werkt wordt afgebroken en de arme man moet verhuizen. Gelukkig komt er hulp van een vriendelijke jongedame die samen met hem zijn archief gaat selecteren. Dat is immers geen sinecure als je niet meer kunt zien.

De dame in kwestie heeft veel begrip en geduld voor de oude heer, maar voert ook iets in haar schild. Ze schrijft namelijk elke avond een verslag over haar werkzaamheden, en stuurt dat naar een mysterieuze opdrachtgever. Bovendien dringt ze er wel erg op aan dat de schilder vertelt over de vijf maanden die hij doorbracht in New Orleans anno 1873. Waarom doet ze dat toch?

Wat volgt is het verhaal van Degas' onmogelijke liefde voor zijn nicht Estelle. Een jongedame uit New Orleans die tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog naar Parijs vlucht en intrekt bij de schilder. De twee hebben niet veel woorden nodig om elkaar te begrijpen. En juist daarom aarzelen ze ook om hun liefde voor elkaar uit te spreken. Juist omdat dat niet gebeurt, lopen hun levens vervolgens uit elkaar, tot Degas haar in 1873 in Louisiana bezoekt.

***

Dit boek liet me zien dat Degas veel meer is dan ballerina's, en het verklaart ook waarom hij na terugkeer uit New Orleans zoveel balletmeisjes heeft geschilderd. Het is een magistraal verhaal dat me meermaals heeft doen Googelen, zowel op de schilderijen die Japin met het verhaal verweeft, als naar wetenswaardigheden over Parijse stadsontwikkeling en de Franse gemeenschap in New Orleans. (en ik vind het altijd fijn als een boek me aanzet tot dergelijke speurtochten)

Bovendien bevat het boek heel veel mooie inzichten over kunstenaarschap, over de kracht van het visuele, en hoe een mens met blindheid kan omgaan. En natuurlijk is het een schitterend verhaal over liefde, rancune, vergeving, loyaliteit en doorzettingskracht. U begrijpt het al: ik was er echt helemaal weg van, en beleefde vele heerlijke leesuurtjes met Japin. Een boek dus om heerlijk in mee te reizen naar een andere tijd en toch ook na te denken over vandaag. Ik zal vast nooit meer mijn schouders ophalen bij een ballerina van Degas, maar juist nog eens extra goed gaan kijken.

****

Eerder besprak ik van Japin al Kolja over Tsjaikovski, een boek waar ik duidelijk moeite mee had. Maar Vaslav vond ik dan weer ontzettend goed.

*****

Ook het Rijksmuseum bezit enkele tekeningen van Degas, waaronder het mooie bovenstaande portretje. Met dank, eens te meer, aan de Rijksstudio, die me helpt om vlot dit soort mooie plaatjes terug te vinden.