Is er leven na Napoleon?

Tijdens onze week in Frankrijk verdiepte ik me dus in de vrouwen van Napoleon, en ik las een boek over de tijd na Waterloo. Want ja, eens moet eens mens zich toch eens wagen aan de Comédie Humaine van Balzac, en dan is een klein boekje in Nederlandse vertaling misschien het beste vertrekpunt.

Ik koos dus voor Kolonel Chabert, volgens vertaler Hans van Pinxteren een levendig voorbeeld van de vertelkunst van de schrijver. En zijn er zelfs die beweren dat dit "de meest uitgebalanceerde vertelling uit zijn oeuvre" is. Meer geloofsbrieven had ik niet nodig: lezen maar!

De hoofdpersoon uit deze novelle, Kolonel Chabert himself, is officieel gesneuveld op het slagveld. Daar gaat iedereen toch vanuit. Vooral zijn vrouw dan, die al snel een andere echtgenoot heeft gevonden en het ruime pensioen van de overledene heeft opgesoupeerd. 

Maar Chabert leeft, en via een lange en moeizame weg bereikt hij uiteindelijk Parijs. Daar wil hij vechten voor zijn recht om te bestaan. Hij wil zijn naam en zijn vrouw terug, en uiteraard ook zijn fortuin. Maar, hoe bewijs je je indentiteit in een wereld zonder pasfoto's? Nu, dat is niet onmogelijk, denkt zijn advocaat, en dus wordt de procedure in gang gezet. 

Natuurlijk loopt het niet van een leien dakje, en dat maakt dit verhaal zo heerlijk om te lezen. Balzac is inderdaad een gezellige verteller, die veel aandacht heeft voor leuke details, zoals de gang van zaken in een notarissenkantoor, de plechtstatige taal voor de schermen en het gevloek erachter. Ook de schaarse ontmoetingen tussen Chabert en zijn echtgenote worden met oog voor detail beschreven, met een flinke knipoog erbij.

Maar ondanks de ironie en de milde spot, blijft dit toch een tragisch verhaal. Want in het Frankrijk van de restauratie is er geen plaats voor een Napoleontische held. Integendeel, maar al te graag kijkt de gegoede klasse de andere kant op en maakt ze komaf met deze ballast uit het verleden. En dat maakt het einde van dit boek toch een beetje wrang.

***

Dit kleine boekje was heel aangenaam om te lezen. Ik vond het wel een beetje op Dickens lijken, qua maatschappijkritiek, beschrijvingsdrang en humor. De vertaling is prima, en de vertaler voegde ook hier en daar wat relevante achtergrondinformatie toe, zoadat je goed kunt volgen. Ook het nawoord is heel boeiend en geeft mij zin om meer te lezen uit deze verhalenreeks. 

Kortom: een eerste kennismaking die wel naar meer smaakt! Heeft u nog tips voor een volgende stap op het Balzac pad?

****

De afbeelding komt uit de Rijksstudio en is spotprent van Napoleon uit 1813. Met een heel gedicht erbij trouwens: