Maanschaduw - Aminatta Forna

Onze bibliotheek heeft de gewoonte boeken te labelen. Handig voor de klanten, denken ze waarschijnlijk, en makkelijk klasseren eveneens. Ik begrijp het, maar ik heb er moeite mee. En dus betrap ik mezelf dat ik zelden een gelabeld boek mee naar huis neem. En al zeker geen met dit teken erop:

Want, dat zal wel weer moeilijk zijn, opstandig of juist erg pastelkleurig, ik weet het niet maar op de één of andere manier spreekt het begrip “vrouwenboek” me niet aan. Waarschijnlijk ook omdat er geen categorie "mannenboek" bestaat. Soit.

Zoals u ziet belandde er vorige week toch zo’n boek op mijn leestafel. Per ongeluk eigenlijk. Of juist niet. Want van Aminata Forna las ik eerder al een geweldig boek en dus was ik nieuwsgierig. En terecht, want maanschaduw was opnieuw een bijzondere leeservaring.

Forna is afkomstig uit Sierra Leone, en voor dit boek reisde ze terug om haar tantes te bezoeken. Oude dames met levenslust, een rijk verleden en een passie voor vertellen. Forna bracht uren met hen door tussen de koffiestruiken op de plantage of aan de oever van een rivier. Ze luisterde tot zonsondergang naar hoe de wereld in één mensenleven veranderde, en ze maakte er een werkelijk prachtig boek van.

De oudste verhalen in deze bundel gaan over de spanning tussen Afrikaanse magie en het nieuwe geloof. Vaak is dat de islam in Sierra Leone, maar ook Christelijke nonnen spelen een rol. We lezen hoe de moeders van deze tantes de magische krachten van de voorouders maar moeilijk kunnen loslaten. Ze vinden het gevaarlijk om de bescherming van de oude geesten af te werpen en blijven dus zo lang mogelijk op twee paarden wedden. Tot groot ongenoegen van de missionarissen uiteraard.

Andere verhalen gaan over de polygamie waarbij een man soms wel tien vrouwen had. De relaties tussen deze dames bleken minder gespannen dan ik had verwacht. Een man delen bleek heel wat vrijheden op te leveren!

Geleidelijk aan sijpelt de wereld, en dan toch vooral het Westen binnen in deze verhalen. In de vorm van hooggehakte schoenen (die ontzettend blijken te knellen), onder invloed van het onderwijs, of via de radio. Niet alle dames kunnen die veranderingen even goed aan. Eén van hen gaat in Engeland studeren en raakt compleet in de war door alle cultuurverschillen.

En dan zijn er ook nog aangrijpende verhalen over oorlog, misbruik en geweld. Over de pogingen om een democratische staat te vestigen en de rol die vrouwen daarin probeerden te spelen. Verhalen vol kracht, maar ook vol weemoed om wat er ondertussen verloren ging.

Ik vond dit een prachtig boek. Tijdens het lezen hoorde ik de krekels zingen en voelde ik het kampvuur. Het was net of ik bij de tantes aan een kampvuurtje zat terwijl ze hun verhalen vertelden: elk met een eigen klank en stem.

Of dit een vrouwenboek is? Ja, in die zin dat vrouwen de hoofdrol spelen. En misschien dat mannen zich dan moeilijker herkennen (ik heb dat namelijk wel eens andersom). En toch…toch vind ik dat het label misstaat. Want dit is uiteindelijk een boeiend boek over globalisering en Afrikaanse geschiedenis, gezien door vrouwenogen. En dat is toch voor iedereen interessant?

Een paar vragen voor leesclubs:

-        Heb jij van die magische rituelen om geluk af te smeken?

-        Zou polygamie iets voor jou zijn?

-        Welke speciale aankoop maakte jou toen je kind was heel gelukkig?

-        Heb je zelf ooit een cultuurclash ervaren?

-        Van welke oude dame (of oude heer) in jouw omgeving zou je graag het levensverhaal willen kennen?

-        Ben je ooit in Afrika geweest? Wat was jouw indruk?