Johanna van Gogh, en waarom een "vie romancée" niet tantes cup of tea is

Laten we met het goede nieuws beginnen. Want zo ben ik nu eenmaal, mijn glas is altijd halfvol. En wat zit er dan deze week in dat glas? Een boeiend verhaal over hoe de schilderijen van Vincent van Gogh tot ons zijn gekomen. Want dat liep nu niet bepaald van een leien dakje.

Vincents werk was namelijk wel erg intens voor de negentiende eeuwse smaak, en aanvankelijk raakte het werk van de "knotsgekke schilder" maar moeilijk verkocht. Zijn broer Theo bleef er echter in geloven en kocht heel wat schilderijen op. Na de dood van Theo was het diens vrouw, Johanna die is blijven ijveren voor erkenning. Zij was het die erin slaagde om Vincent op de kaart te zetten, en zonder haar had het Van Gogh museum niet bestaan. Dat zij het meer dan waard was om eens een boek aan te wijden, staat dus buiten kijf. Volkomen terecht en niets dan hulde.

Maar dan nu het minder goede nieuws, want de "Vie Romancée" die Silke Rieman en Ben Verbong over haar maakten, verdient niet meteen het keurmerk 'Goedgekeurd door theetante". Helaas, helaas. Om te beginnen is het geen literair pareltje. Korte zinnen, weinig variatie in taal en hier en daar onlogische sprongen. Maar goed, daar kunnen we tegen want het verhaal sleept mee. En zo bereikte ik toch zonder al te veel gezucht en gesteun de laatste pagina. Ja, ik was best wel gefascineerd door dit verhaal achter de schermen.

Maar dan, beste lezer, dan volgt het nawoord. En toen viel ik toch wel achterover. Want wat blijkt? Het schrijversduo heeft de werkelijkheid behoorlijk door elkaar geschud. Niet alleen is er gehusseld in de chronologie (Johanna leerde haar tweede man bijvoorbeeld in werkelijkheid pas later kennen), maar ook de spanningsboog werd aangepast. Ik citeer even (ja, zo boos ben ik)

"Als gedachte experiment vroegen we ons af: hoe zou de geschiedenis verlopen zijn als Johanna in eerste instantie had geweigerd om haar missie te volgen? Wat zou er zijn gebeurd als ze Vincents schilderijen (...)jarenlang verborgen had gehouden?"

Door de feiten dus te verdraaien kwam volgens de auteurs "haar menselijke grootheid en haar prestatie alleen maar beter aan het licht" Tssss

***

Even een slok kamillethee nemen om te kalmeren, en blijven ademen tante!

***

OK, daar gààn we:

1. Ik snap dat een roman geen historische studie is, en dat je er dus zaken bij verzint. Dat deed Japin ook toen hij over het leven van Degas schreef. Dat is OK.

2. Ik snap niet dat je fundamentele feiten verdraait omdat het dan een beter verhaal wordt: schrijf dan een ander fictief boek over een miskende schilder. Blijft boeiend, lijkt me.

3. Als je er dan toch voor kiest, zeg dat dan in het begin. Nu heb ik vrienden en kennissen verblijd met allerlei verhalen over de Zonnebloemen die dus helemaal niet waar zijn. En daar moet ik nu op terugkomen.

4. Waar ligt de grens tussen een gedachte-experiment en geschiedvervalsing? Ik vraag me dat echt af, zeker nu niet boek verfilmd gaat worden en mensen die filmwaarheid als realiteit gaan aannemen.

5. Zucht en nog een slok kamillethee

****

Desalniettemin, beste mensen, ondanks alle ergernis en woede, is dit boek er toch in geslaagd om me bewust te maken van de moeite die Johanna heeft gedaan om het werk van Vincent bekend te maken. Ze had het ook niet kunnen doen. En wat hadden we dan veel gemist! Dus ik ben uiteindelijk wel heel blij dat ik haar heb leren kennen via dit boek.

****

Het plaatje uit het Rijksmuseum dat ik deze week koos heet: Uitnodiging voor een tentoonstelling van moderne grafiek bij de boek- en kunsthandel van Edmond Sagot, Manuel Robbe, in of voor 1903

Dus om te eindigen met een positieve noot: hulde voor Johanna Van Gogh!