Luxepaardje

Tot voor kort dacht tante bij het woord “feminisme” vooral aan boze vrouwen. Met wijde zwarte tunieken aan en slierterig haar. Vrouwen die met vuisten zwaaiden en op de grond stampten. Enkel in meer olijke momenten, dwaalden haar gedachten af naar potsierlijke suffragettes zoals deze:



Buitengewoon amusant, maar zo passé. Voor de rest vroeg tante zich vooral af: dat feminisme, waar is dat voor nodig?

Maar, tante is natuurlijk een luxepaardje. Want opgevoed in een tijd waarin de strijd grotendeels gestreden was. Tante kon namelijk gewoon studeren, avondenlang rondhangen op café en daarna de carrière uitbouwen die ze wilde. En toen ze een paar jaar geleden besloot om 4/5 te gaan werken, was dat vooral een positieve keuze. Niet het gevolg van één of andere mannelijke onderdrukking (zelfs niet onbewust, zo maakt ze zich sterk).

Een roze bubbel dus. Want je hoeft maar even te reizen in de ruimte of de tijd en je hebt onmiddellijk in de gaten dat de strijd van feministen zinvol was en blijft. Dat bedacht tante zich althans deze week toen ze zich verdiepte in een Couperusje uit 1900:

Hoofdpersoon Cornélie is ook zo’n typisch luxepaardje. Opgegroeid in de Haagse Bourgeoisie waar ze, zoals ze zelf zegt, vooral heeft leren schitteren. Echt voorbereid om het leven was ze niet. En dat bleek pijnlijk snel. Haar huwelijk duurde nog geen jaartje en toen sloeg Cornélie zelf de deur dicht (stekkers kon men er toen nog niet uittrekken, maar dat is wel wat ze deed).

Razend van woede vlucht ze naar Rome waar ze haar intrek neemt in een pensionnetje. Hier schrijft ze heftige feministische pamfletten. En ze knoopt een affaire aan met een schilder. Samen schuimen ze archeologische sites af, bezoeken musea en mengen zich “heerlijk bohemien” tussen ander artistiek volk. Ze geniet van de vrijheid om te gaan en staan waar ze wil. Zonder chaperonne en zonder verantwoording af te moeten leggen.

Maar, het leven is helaas geen sprookje en al snel haalt de bittere werkelijkheid hen in. Met haar gedrag heeft Cornélie zich namelijk volledig onmogelijk gemaakt. Vader draait de geldkraan dicht en voormalige vrienden keren haar de rug toe. Naar Den Haag hoeft ze niet terug te keren en ook de Italiaanse burgerij kijkt neer op zoveel excentriciteit.

Cornélie en haar schilder nemen dan maar hun intrek op een armoedige zolder. Nog lang houden ze de moed erin: ze verkopen hun bezit en leven van de liefde. Cornélie verstelt kledingstuk na kledingstuk, lapt schoenen op en pimpt hoofddeksels. Maar na een paar maanden is de rek er echt helemaal uit.

En dus keert Cornélie terug in de wereld van soiréetjes en thés dansants, maar dit keer als gezelschapsdame. Couperus is een meester in het doorprikken van alle bluf en opgeklopte gewichtigdoenerij. Neen, Cornélie wordt er niet gelukkiger van: dan toch maar liever in armoede leven met haar schilder? Of was haar huwelijk misschien toch niet zo’n ramp, bij nader inzien?

Tante heeft lang in spanning gezeten hoe het verhaal zou aflopen. Zou Couperus Cornélie in ellende storten en zo haar wilde gedrag afkeuren? Of zou ze het redden als onafhankelijke, vrijgevochten vrouw? Zonder alles te verklappen kunnen we stellen dat het noch het een, noch het ander is.

Tante was alvast zeer onder de indruk van de psychologie in het boek. Couperus zet een zeer geloofwaardige vrouw neer, die worstelt met zichzelf en de sociale conventies. En die zich uiteindelijk moet realiseren dat je niet alles kunt hebben.

Ondertussen doet tante niet meer schamper over feminisme. Want ze ziet nog eens heel duidelijk waar we van komen. Wat voor luxepaardje ze zelf is. En hoe het elders (niet eens zo ver weg) nog altijd kan zijn. Kortom, beste mensen: een klassieker lezen kan zo zijn voordelen hebben!