Complotten & co

Een dik decennium geleden verdiepte tante zich dagelijks met veel jolijt in de historische wetenschap. Daar heeft ze veel zinnige kennis en kunde aan overgehouden. Maar eveneens een beetje onzinnige tic, die ze (met risico op groot gezichtsverlies) vandaag wereldkundig maakt (tromgeroffel)

Al enige jaren heeft tante immers een boontje voor alternatieve lezingen der wereldgeschiedenis. Voor licht ontwrichtende complottheorieën en mysterieus gemijmer over de ware aard der dingen. Waren de goden buitenaardse wezens? Bestaat de heilige graal? Kende koning Arthur de sleutel tot alle wijsheid? Dat soort boeken dus, heel fout, maar ook heel leuk!

Het begon allemaal best middeleeuws met een sensationeel verhaal over de graal, de tempeliers, de orde van Sion en een vreemde pastoor in Rennes-le-Chateau. Maar daarna was het hek van de dam en verslond tante boeken over de ware achtergronden van de Bermuda-driehoek en het (onvermoede) bestaan van dinausaurussen diep in de Afrikaanse rimboe. Eveneens kan tante ondertussen een aardig woordje meepraten over mysterieuze boodschappen in de piramidebouw en de sensationele krachten van magnetische lijnen in de Britse hooglanden (smullen). Top of de bill zijn natuurlijk boeken over Atlantis. Zeg nu zelf, dit wil je toch gewoon wéten:

Wat tante zo fijn vindt aan dit soort literatuur is dat het in zekere zin haar geest scherp houdt. Want het betoog van deze lieden zit vaak heel snugger in elkaar. Ze beginnen het eerste hoofdstuk met een vaag vermoeden, in het volgende hoofdstuk is dat al bijna zeker en vanaf hoofdstuk drie vormt het een vaststaand feit waarop de rest van de theorie stoelt. Onderweg verdwijnen er archiefstukken en worden kroongetuigen vermoord. En voor wie echt nog twijfelt, haalt men de theorie van de paradygmashift van Kuhn aan: vooruitstrevende wetenschap verlegt grenzen van wat mensen tot dan toe geloofden. (en hun schrijfsels gaan daarmee dus door voor baanbrekend onderzoek, ah ja)

Dergelijke boeken helpen dus om kritisch te blijven. Om te zien hoe slim mensen vreemde betogen kunnen opzetten en er nog mee wegkomen ook. Welke argumentatietechnieken ze gebruiken, hoe ze redeneringen opbouwen waar geen speld lijkt tussen te kunnen. Regelmatig moet tante dan ook grinniken om de slinkse truken van de pseudowetenschappelijke foor. En ze is lang niet de enige die dit soort mysteries aantrekkelijk vindt. Er zijn ook heel wat hedendaagse schrijvers die er met graagte een graantje van meepikken:

Om met de absolute wereldtop te beginnen: Umberto Eco himself verdiepte zich al eens in het genre en nam een dergelijke complottheorie als uitgangspunt in zijn Slinger van Foucault. Een dikke pil, met een afschrikwekkend moeilijk begin, maar verder zeer leesbaar. Voor tante een feest van herkenning want vol tempeliers, vrijmetselaars en rozenkruizers. Maar meteen ook een waarschuwing, omdat de hoofdpersonen erg worden meegesleept en uiteindelijk gaan geloven in wat ooit als een grap begon.

Waar Eco dus op een ironische wijze kritisch is ten opzichte van het genre, gaan andere auteurs er gewoon in mee (of stellen er in elk geval geen vragen bij). Dan Brown is daar natuurlijk het meest bekende voorbeeld van. In zijn Da Vinci code verwerkte hij immers de coplottheorieën rond de heilige graal. Beter en minder bekend zijn de boeken van Kate Mosse. (Nee niet het topmodel). In haar romans verweeft ze de mystieke trekjes van Rennes-le-Chateau en de geheimdoenerij over de katharen met spannende hedendaagse thrillerelementen. Geen wereldliteratuur, zoals Eco, maar wel heel aangenaam en ontspannend om de lezen tijdens een stemmige winteravond. Je moet er wel een beetje overdreven Amerikaanse zweverigheid bij nemen, …

Ook Steve Berry nam al eens de tempeliers als uitgangspunt voor een spannende thriller over verraad aan de top. Vol schimmige kloosters, lepe monniken en bruut geweld. Er zit vaart in dit boek, er ontploft regelmatig een bommetje en elk hoofdstuk eindigt met een ijzingwekkende cliffhanger! Voeg daar nog een flinke scheut romantiek aan toe en Berry’s broodje is gebakken. Kan zo verfilmd worden, al dan niet met Tom Hanks. Geen topwerk, maar goed gemaakt. Als u eens ziek bent: neem dan eens deze pil!

Kortom, wie de komende winter de historische waarheid met een korreltje zout wil nemen, en zich wil verdiepen in de tempeliers en ander gespuis, bij bovenstaande werken kunt u terecht. Ook als u gewoon op zoek bent naar een boeiend en spannend verhaal is deze stapel beslist een aanrader!

Maar toch nog één waarschuwing van een bezorgde theetante: schakel ondertussen uw kritische zin niet uit!