Een meesterwerk?

De laatste jaren is er sprake van inflatie in het boekenvak. Er zijn weinig boeken die er nog voor uit willen komen dat ze niet literair zijn. Het is gewoon een kwestie van tijd voor de eerste literaire kookboeken verschijnen (misschien zijn ze er al)

Ook de term “meesterwerk” neemt hand over hand toe. Toen Anna Enquist twee decennia geleden met een boek op de proppen kwam dat ze “Het meesterstuk” noemde, waren er genoeg mensen die dat beslist wat arrogant vonden. Nu vliegen de meesterwerken ons langs de oren en is het voor een auteur wel even slikken als zijn boek niet als “het boek van het jaar/decennium/eeuw” in de markt wordt gezet. Marketingmensen toom u in, denkt tante dan.

Maar goed, het boek dat tante deze week las is dus een meesterwerk; beweert ons aller Matthijs. Maar wat is dat dan precies, een meester-werk? Even een middeleeuws brilletje opzetten en u meenemen naar de wondere wereld der gilden en ambachten van weleer. Een jongeling die jarenlang als gezel had meegedraaid in een arbeidsplaats, moest aan het einde van de rit bewijzen dat hij de knepen van het vak in de vingers had. Dat gebeurde met een meesterstuk: illustratie van de top van zijn kunnen én het toegangskaartje naar een eigen zelfstandig bestaan als meester.

Sindsdien is het “meesterstuk” geëvolueerd naar een “meesterwerk”. We zijn het gaan invullen als een voortreffelijk werk. Een tijdloos toonbeeld voor de mensheid. Zoals de Mona Lisa hoog verheven boven het gewoel der dagen. Een onbetwiste mijlpaal die bewijst waar de mensheid toe in staat is. Zoiets.

En na deze lange inleiding komt tante dan (eindelijk) tot de hamvraag van dit blogje: is Bonita Avenue echt een meesterwerk?

Zelden is een boek zo gehypt als deze. In een notendop: het relaas van een minister van onderwijs in verval. Omdat de kinders vuile zaken hebben uitgespookt. Een boek van nu, ongetwijfeld. In tantes ondertussen Vlaamse ogen ook heel Nederlands. Hip Hollands hip!

Buwalda beheerst de knepen van het vak en weet precies wat zijn volk wil lezen. Een geleerde met klasse die volledig op zijn bek gaat (hoera), veel geweld (met botsplinters erbij), veel seks (tot en met gortige pornoscènes) en heel veel vlotte praat aan de snelheid van “de wereld draait door” (dat Matthijs het goed vindt, verbaast mij niets). Dit alles helaas wel zonder de ironie en de vette knipoogjes van “Het diner”, een werk dat verder in dezelfde vijver vist.

Nu heeft tante vlotjes doorgelezen. En werd ze bij tijd en wijle beslist meegesleept. De taal is rijk en de thema’s divers. Maar het woord dat na lectuur van dit werk blijft hangen is “ranzig”. Een vuil woord, waar tante totaal niet van houdt. Alles tot in de meest smerigste details beschrijven is misschien tegenwoordig in, maar tante is er niet voor te vinden. Zij is meer op zoek naar schoonheid, reflectie en afstand, en dat biedt dit werk hoegenaamd niet. Uiteindelijk kon tante de kots, de diaree en de andere viezigheid gewoon niet meer aan.

Maar laten wij het vooral smakelijk houden en naar een conclusie toewerken. Dit boek is een meesterstuk. In die zin dat Buwalda het ambacht volledig onder de knie heeft. Hij serveert wat mensen willen lezen, alle ingrediënten zitten er in. Knap aan elkaar geknoopt, met slimme taalvondsten en veel vaart. Maar een meesterwerk? Nee, niet voor tante. Echt verheffend kunnen we het niet noemen. Boven het gewoel der dagen staat het evenmin.

Maar dat was wellicht ook Buwalda’s bedoeling niet. Hij heeft de toegangskaart in handen naar een zelfstandig bestaan als schrijver. En dat is in deze tijden van informatie-overload een hele prestatie!