De rode draad

Afgelopen vrijdag bij de lunch merkte tantes collega plots op: “Jij ziet toch ook OVERAL patronen hé?”. Het klonk alsof enkel jarenlange internering en straffe therapie redding konden bieden. Met een beetje chance.

Aanvankelijk kwam de klap hard aan. Maar na een weekend piekeren, draaien en woelen is tante eruit. Het is waar! En het is misschien zelfs een gave.

Tante zoekt inderdaad met graagte naar de rode draad. Ze duikt met vreugde een beetje dieper. En vindt verbanden tussen losstaande gebeurtenissen. Ja, de grote lijnen zien, het brede plaatje. Betekenissen ontdekken die ons aan de oppervlakte ontgaan. En zo - met een beetje afstand - inzicht krijgen in de soms al te duizelingwekkende wereld om haar heen.

Nu loert daarbij steevast het gevaar om de hoek dat je patronen ziet die er helemaal niet zijn. Dat je toevalligheden die écht losstaan van elkaar toch gaat verknopen. En dan pardoes in een soort parallelle logica duikelt. Met alle alarmbellen en bezorgde collega’s van dien.

Freek Groenevelt, de hoofdpersoon in het boek van dit weekend, wordt met dezelfde vraag geconfronteerd: wat is nog toeval en wanneer is er een patroon?

We gaan terug naar het Antwerpen van eind jaren ’50. Een stad vol tingelende trammetjes, dames in wijde rokken en heren met hoeden. Waar journalisten nog tijd hebben om rond te dwalen en waar bibliothecarissen nog kruikjes jenever tussen de boeken bewaren.

Plots gebeuren er vreemde dingen. Straten worden opgebroken en zonder verpinken weer toegedekt, torens zingen beiaardmuziek om twee uur ’s nachts en bizarre lieden met bolhoeden waarschuwen voor het einde van de wereld.

En Freek ziet plots overal Stiller. Het begint met een vreemde brief die dertig jaar geleden gepost blijkt te zijn. Dan duikt een oud manuscript op, eveneens van ene Stiller. Een stervende man prevelt zijn laatste woorden: “Stiller”, en “Circus Stiller” doet de havenstad aan.

“Ben ik gek aan het woorden?”, denkt Freek. “Is dit een opeenstapeling van toevalligheden, of is er meer aan de hand? Zijn de onverklaarbare verschijnselen daadwerkelijk te verklaren? Of moet ik tegen beter weten in maar geloven in wat ik zie en hoor?” Samen met zijn nieuwe geliefde (die eveneens telefoontjes van Stiller ontvangt) probeert hij weer grip op de werkelijkheid te krijgen.

Tante las dit boek exact twintig jaar geleden toen ze een nog frissere blom was als vandaag. Jarenlang koketteerde ze ermee dat dit haar lievelingsboek was (en dat ze haar zoon Joachim zou noemen, wat ze nooit heeft gedaan). Zou de onuitwisbare indruk van weleer na zoveel jaren levenswijsheid nog overeind blijven, vroeg ze zich vrijdagavond plotsklaps af.

Ja dus! Tante was opnieuw helemaal in de ban van dit boek. Dat bijzonder sfeervol is, vlot geschreven en ook leuk erudiet. Vol met fijne cafétjes, rommelige antiquariaten, stemmige bibliotheken en statige musea. Lampo vertelt op een rustige, verfijnde manier terwijl hij af en toe aan zijn pijp lurkt of even een jazzplaatje opzet. Geen spannende achtervolgingen, wel veel gemijmer en hersenknetterend gepalaver. Zonder dat het arrogant wordt, trouwens.

En wie is nu die Joachim Stiller? Kan hij door te tijd reizen? Wat is zijn boodschap, en komt hij terug? Ontdek het deze herfst zeker zelf, want dit boek kunnen we alleen maar warm aanbevelen!


P.S. Voor wie al wat in de sfeer wil komen en wat van de mooie zinnen van Lampo wil proeven, moet zeker eens kijken naar dit sfeervolle project van Amsterdamse Academiestudenten (al is het boek in werkelijkheid echt minder duister en gloomy dan de foto’s en vooral de muziek u willen doen geloven, … toch mooi gedaan!)