Sweet memories…

Kijk, dit is theetante. Zo’n slordige dertig jaar geleden wel te verstaan. En met een niet alledaagse outfit aan. Ik weet het nog goed: als konijn naar het carnaval: wat een hoogtepunt in mijn bestaan! Achteraan het salopetje was trouwens ook nog een dikke wollen staart bevestigd, lastig om te zitten!

Maar, vraag ik me af, wéét ik dat nu echt nog? Of weet ik het omdat deze foto bestaat? Omdat die konijnenmuts nog jarenlang in de verkleedkist rondzwierf tot niemand hem meer paste? Omdat er af en toe nog eens werd gelachen over hoe ik keek toen ik de eerste keer op die staart ging zitten? Wat weet je uit eigen herinnering en wat herinner je je op basis van verhalen?

Want, de wetenschap heeft het bewezen: herinneringen zijn vluchtige dingen. Géén blijvertjes. Of toch geen onveranderlijke feiten. Ons brein is immers geen computer, geen videocamera en ook geen archiefkast. Herinneringen vervagen en vervormen, elke keer als we er eentje ophalen. De beste manier om een herinnering te bewaren is dus deze ongemoeid laten!

Wat je ook doet, en hoe vaak je ook over het verleden mijmert of er verhalen over vertelt, herinneringen gaan verloren , en elke generatie begint opnieuw. We kunnen levenservaring nu eenmaal niet opslaan en overplanten…. Of toch?

Het boek “Man komt kamer binnen” van Nicole Krauss suggereert in elk geval zoiets. En dan heeft tante maar een half woord nodig om aan het lezen te slaan, natuurlijk.

Hoofdpersoon in dit boek is Samson. Briljant literatuurwetenschapper. Gevierd docent, gelukkig getrouwd. Tot hij op een dag doelloos in de woestijn wordt aangetroffen. Geheugen? Gewist! Alleen wat voor zijn twaalfde gebeurde, bleef bewaard.

Gevolg? De leegte. Wie is die vrouw naast zijn bed? Wat waren zijn hobbies? Waar is zijn moeder? Samson heeft er het raden naar. Maar al snel vindt hij die leegte best aangenaam. En doet hij geen enkele moeite om deze weer te vullen met dingen van weleer. Want, hij voelt zich plots echt vrij om te kiezen wat hij wil. En een nieuwe start krijg je niet elke dag.

Maar het is moeilijk de dagen vullen, zo zonder referentiekader. En dan wordt Samson uitgedaagd. Hij gaat deelnemen aan een experiment, dat alles te maken heeft met het geheugen en herinneringen. Opnieuw reist hij hiervoor af naar de woestijn. Waar hij tussen wonderlijke wetenschappers en bizarre proefkonijnen terecht komt.

We verklappen verder niets alleen dat Samson het experiment ontvlucht. En daarna raakt hij (en de auteur) op de dool. Hij trekt op met adolescenten die eveneens het Noorden kwijt zijn en zoekt daarna steun bij een demente oudere heer, ook zonder geheugen. Laat het ons zo stellen: de laatste hoofdstukken van het boek zijn niet de beste.

De eerste hoofdstukken daarentegen zijn dan weer behoorlijk inspirerend. Want vrij van herinneringen en vastgeroeste associaties blijkt Samson over een heel flexibel en creatief brein te beschikken. Verbluffend, vinden de artsen, ongekend hoeveel nieuwe verbindingen hij kan maken! Anna, Samsons vrouw is heel wat minder enthousiast. Want hoe moet hun relatie verder nu hij zich zelfs niet meer herinnert waarom hij ooit verliefd op haar werd?

Heel wat redenen dus om te mijmeren over hoe geheugen en herinneringen ons dagelijks leven kleuren. Hoe we daardoor soms op automatische piloot handelen. En hoe zeer ze onze identiteit bepalen. Hoe ze ons soms ook kunnen beperken om vrij te kiezen, maar hoe ze tegelijkertijd ook ons enige houvast zijn.

Koesteren dus die herinneringen. Maar eh, niet te veel ophalen hè?