Tussen Kunst en Kitsch
Wat is het verschil tussen wereldliteratuur en een romannetje? Drop deze vraag op een feestje en je hebt gegarandeerd een geanimeerd gesprek. Want ja, hier kunnen mensen heerlijk pedant over doen. En ze halen daarbij ongegeneerd de meest strenge meetlatten boven. Tante is normaliter niet zo van de strikte scheidslijnen, maar kom, laat het ons voor de grap gewoon eens proberen.
Een tijdje geleden las tante ergens (waar? waar?) dat het verschil tussen kunst en entertainment eigenlijk heel eenvoudig is. Entertainment is bedoeld om mensen af te leiden van het leven. Kunst laat je juist beter en bewuster kijken naar het leven. Om je te laten mijmeren over de zin ervan. En zo.
Met nauwelijks verholen jubelkreten sloeg tante het boek in kwestie dicht. Een eeuwenoud dilemma opgelost in twee zinnen. Want: een ideale maatstaf om Zomergasten te onderscheiden van – pakweg – the Voice van Vlaanderen. Problem Solved!
Maar bij diepere reflectie bleek het toch niet zo simpel te zijn. Neem nu een soapserie. “Entertainment!” roept u spontaan. Ja, maar als je er met een serieuze bril naar kijkt (zo’n zwarte als theetante heeft) dan kan je er vast ook allerlei diepmenselijks in ontdekken. O, je wijdt er met gemak een heel doctoraat aan.
Toch niet zo glashard dus, die grens. Op zijn minst rekbaar. En deze week worstelde tante aan welke kant van de lijn tussen kunst en kitsch ze dit boek moest plaatsen:
Grossman is natuurlijk niet de eerste de beste. Alom bejubeld en be-eredoctoraat. Auteur van het schitterende (en zonder aarzelen literaire) Vrouw op de vlucht voor een bericht. En dus door tante spontaan geklasseerd bij de wereldliteratuur. Kom, zwarte bril op, frons tussen de wenkbrauwen en lezen maar!
En dat was nu eens geen karwei, want dit boek is heel vlot geschreven. Het begint allemaal als Assaf, een jongen van 16 een weggelopen hond vindt en hem wil terugbrengen bij de eigenaar. Dat blijkt Tamar te zijn, leeftijdsgenote en zangtalent. Maar, Tamar is vermist en al snel blijkt dat ze in handen is van héél verkeerd volk.
Op zijn zoektocht naar Tamar struint Assaf door heel Jeruzalem. Een levendige, gezellige stad zo wil Grossman ons doen geloven. Hij maakt er kennis met heel wat buitenbeentjes: mensen die net als hij zelf een beetje anders zijn en niet zomaar willen meewaaien met de wind. Eén van de mensen die hij ontmoet is Theodora: absoluut mijn favoriete personage: een non die al vijftig jaar in een klooster zit en zich heeft omringd met boeken. Al lezend verkent zij de wereld!
Maar na een tijdje wordt het gewoon bere spannend. Met echte slechteriken, wilde achtervolgingen en zware criminaliteit. Hoeveel butsen en builen kan een mens op een dag oplopen, en dan nog wegrennen, dacht tante: chapeau. En u voelde het natuurlijk ook al mijlenver aankomen: op het einde worden Tamar en Assaf verliefd. Ahhhhhh!
Lang heeft tante gepiekerd over de diepere boodschap van dit boek. Maar verder dan “het kwaad zit dichterbij ons dan we denken” kwam ze niet. Wel heeft ze spannende dagen achter de rug. Lekker meegesleept worden in een verhaal, ver weg van je eigen wereld. O, het kan zo heerlijk zijn.
Enne of het dan wereldliteratuur is of puur entertainment, wat doet dat er uiteindelijk toe?
De stem van Tamar is (m.i.) een jeugdboek. Maakt dat het een beetje anders? Mijn dochter, die toen ze het las een jaar of 14 was, vond het heel goed. Ik zelf ook trouwens. En ken je Het zigzagkind van hem? Dat is een 'kinder'boek. En ook heel mooi.
BeantwoordenVerwijderenEn voor 'volwassenen': Zie liefde. Vind ik misschien wel zijn beste boek, maar dat weet ik niet zeker, het is lang geleden dat ik het las.
Ja dat maakt het wel anders. Ik vond het in elk geval een meeslepend boek dat me geen seconde heeft verveeld. Wel hard af en toe, maar ook subtiel. Dank voor deze update!
VerwijderenDat het een jeugdboek is heb ik gewoon zelf verzonnen hoor. Ik weet niet wat Grossman bedoelde, al staat me wel vaag bij dat het voor zijn zoon bedoeld was. Die nu dood is... Ik lees graag af en toe jeugdboeken trouwens. Omdat ze toegankelijker zijn.
BeantwoordenVerwijderenHet verklaart in elk geval wel waarom ik het zo moeilijk kon plaatsen...
BeantwoordenVerwijderenMisschien lees je verder nooit jeugdboeken?
BeantwoordenVerwijderenToch wel hoor, maar niet zo vaak. Harry Potters zijn veslonden, en ook Nederlandse jeugdboek lees ik af en toe. Wacht maar tot de kinderen groter zijn!
Verwijdereneven testen
BeantwoordenVerwijderen