De Ast van Stijn Streuvels, een wondermooie vertelling


Een hele tijd geleden alweer was ik voor het werk op bezoek in het Hopmuseum in Poperinge. Ik kreeg er een rondleiding van de conservator en er ging een wereld voor me open, want bij het product "hop" had ik dus nog nooit stilgestaan. Halverwege onze route haalde ze even diep adem en zei toen met gepaste trots: "En dit is nu een ast!". Vol verwachting keek ze me aan, want ze rekende blijkbaar op een feest van herkenning. Maar ik had toen nog nooit van een ast gehoord, laat staan van het wondermooie verhaal van Stijn Streuvels dat zich op deze plek afspeelt. Die schade moest dus worden ingehaald, en dat is afgelopen week eindelijk gebeurd.

Voor we verder gaan, wat is een Ast? Dat is een droogoven, waar men cichorei of mout (voor het bier) droogt. Vaak is het een zolder waarbij men de warmte langs onderen laat komen en het te drogen product op de vloer uitspreidt. Daarna verhit men de oven en droogt men urenlang. Het was hard en vooral ook erg warm werk, dat het leven op het platteland lang heeft getekend.

***

In Het leven en de dood in den Ast neemt Stijn Streuvels ons mee naar een werkdag in zo'n droogoven. Vijf mannen zijn er hard aan het werk om cichoreiwortels te malen, naar boven te verslepen en daar te drogen. Als alles op zolder ligt gaan de twee jongsten naar huis. De drie ouderen blijven over om de klus te klaren. Daarvoor moeten ze de hele nacht door aan de slag, maar er zijn ook veel pauzes om te mijmeren.

Tijdens deze bijzondere nacht krijgt de ast een aantal bezoekers. Eerst strijkt een vrolijke bende jongeren neer, daarna gaat een familie muizen op zoek naar lekkers en tenslotte zoekt een arme bedelaar warmte en beschutting. Al deze bezoekers zetten de drie werkers aan tot overpeinzingen over het leven, hun eigen jeugdzonden en de vraag wat ze nog willen in de toekomst. In hoeverre verschilt ons leven van dat van de dieren, is één van de vragen die langskomt. Doen de muizen niet eigenlijk precies hetzelfde als wij?

****

Er zijn heel wat redenen waarom u dit boekje echt zou moeten lezen. Ik geef er hier alvast drie:

1. voor de verhaalopbouw. We volgen de werkzaamheden in de ast chronologisch, maar wijken via mijmeringen en dromen uit naar verleden en toekomst. Streuvels zet daarbij heel mooi de toneelmetafoor in. Op verschillende momenten transformeert hij de droogoven tot een theater, of een filmdoek waarop men herinneringen en dromen projecteert. Heel mooi gedaan.

2. voor de taal: Streuvels is een taaltovenaar die vol verve graait in de schatkist van West-Vlaamse werkwoorden. Het knarzelt en striebelt, foezelt en konkelvoest, lundert en schundert! Mijn editie had gelukkig verklarende voetnoten, maar wat een genot om al die mooie werkwoorden voorbij te zien komen. Ik kon het niet laten om ze af en toe ook even in de mond te nemen, als waren het taalsnoepjes, en ze smaakten heerlijk!

3. Voor de levenswijsheden: de drie mannen maken tijdens de lange nacht de balans op. Elk denkt op zijn manier na over de zin van het leven. Zit dat in het aanschaffen van spullen (zoals een paraplu of een bankstel waar men lang voor spaart), gaat het vooral om het dromen van een betere toekomst, of kunnen we niet anders dan het rad van het leven volgen, net zoals de muizen doen?

***

Ik las deze novelle op één dag, en het was net of ik in het theater zat. Ik zag de ast voor me, voelde de warmte, genoot van het tussenspel der muizen. En ik dacht na over waar ik stond en hoezeer de vragen waar we vandaag mee worstelen nog gelijken op die van toen.

De volgende keer dat iemand me zegt "dit is een Ast", zal ik zeker een kreet van verrukking slaken, omdat het me doet denken aan een intense, onvergetelijke leeservaring!

***

De afbeelding is publiek domein en komt uit het Rijksmuseum: Vier muizen bij een kandelaar, Frans Everbag, 1887 - 1931

Reacties

  1. Reacties
    1. Is het ook echt! En onlangs heruitgegeven, helemaal terecht.

      Verwijderen
  2. Hoi Jacqueline, van Stijn Streuvels heb ik in 2000 "De oogst" gelezen. Inhoudelijk vond ik het niet zo bijzonder, maar het taalgebruik vond ik net als jij heel mooi. Groetjes, Erik

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dag Eric, ik las al eerder De Vlaschaard en dat vond ik ook erg mooi. De oogst ken ik niet, maar zet ik graag op mijn lijstje! https://detheetante.blogspot.com/2018/08/boekendomino-1-de-vlaschaard.html

      Verwijderen

Een reactie posten

Populaire posts