Wat gebeurt er als we onze veilige cocon verlaten? - De blauwe engel (Heinrich Mann)

Beste mensen, de wereld gaat weer open! En hoewel ik daar al maanden naar smacht en allerlei wilde plannen heb gesmeed, blijf ik toch een beetje op de drempel plakken. Ik vond het wel fijn rustig, dat thuiszitten. En ik heb niet meer zo'n zin om me in de massa te begeven. Ik moet dus echt even diep ademhalen om mijn veilig nestje uit te vliegen en weer onder de mensen te komen, gek hè?

Of misschien ook niet, want het verlaten van de veilige haven heeft zo zijn gevaren. Neem nu de onkreukbare (en onuitstaanbare) leraar Metz. Door zijn leerlingen steevast "Mest" genoemd. Een droogstoppel zonder weerga. Zo iemand die altijd thuis achter zijn boeken zit en op school geen ander pleziertje heeft dan de leerlingen te betrappen op het uitspreken van zijn bijnaam en hen dan in een kast op te sluiten. Juist ja, een uiterst sympathiek heerschap, ahum!

Op zekere dag besluit deze Mest om een stelletje erg balorige leerlingen eens echt in een moeilijk parket te brengen. Wat is het plan? Hen betrappen in een duister cabaret, liefst in de armen van een lichtzinnige en tevens rondborstige dame. Op basis van die feiten wil hij hen dan vervolgens van school laten schorsen. O, grinnikt Mest, wat een heerlijk vooruitzicht.

Hij treft de jongelieden inderdaad aan in een weinig verheffend etablissement. Maar daar heupwiegt er ook een zeer verleidelijke dame rond: Rosa Frölich, met een stel benen om U tegen te zeggen. Mest weet niet wat hij meemaakt en blijkt zwaar onder de indruk. En al snel brengt hij elke avond in het hol van de leeuw door, waar Rosa hem steeds meer om zijn vingers windt. 

De leerlingen in kwestie hebben dat al snel in de gaten, de andere leerkrachten ook en de hele stad spreekt er schande van. Maar Mest is zo betoverd dat hij zich door Rosa laat meeslepen, tot héél ver buiten zijn comfortzone!

***

Dit boek kent iedereen natuurlijk van Marlène Dietrich en de film uit 1930. Toch werd dit verhaal al veel eerder geschreven, namelijk in 1905. Ik las het met stijgende verbazing! Wat een vrijpostigheid, wat een decadentie, wat een bandeloosheid. En hoe interessant dat een streng heerschap zich zo laat meeslepen dat hij alle remmen verliest.

Een vraag die ik me zo ongeveer op de helft van het boek stelde was: hoe moet ik de machtsverhoudingen in dit boek lezen? Heeft Mest de macht over Rosa, omdat hij haar liefde kan kopen? Of is het Rosa die juist alle macht heeft en hem zover krijgt dat hij haar kostuums strijkt en haar make-up opbrengt? Ligt de macht bij de massa die roddelt en Mest uit de stad drijft? Of is de ware heerser de rebelse leerling die de leerkracht zodanig uitdaagt dat hij alle grenzen overschrijdt?

Hoe dan ook: een boeiend boek, dat geen seconde verveelt en dat getuigt van een grote levensvreugde. En tegelijkertijd ook een grote tristesse in zich draagt. Twee kanten van dezelfde medaille.

En één ding is zeker: het was geen slim plan hoor, Mest om je veilige studeerkamer te verlaten!

De afbeelding is publiek domein via Rijksstudio: Affiche Au Bal des Etudiants, Henri de Toulouse-Lautrec, 1900