Op reis met Vita Sackville-West

Beste lezer, het is tijd voor een klein en fijn reisje. In deze coronatijden is dat heel gemakkelijk: men neme een goed boek, een zachte fauteuil en een kop geurende thee en hopla, weg zijn wij! Onze reisgezel is niemand minder dan Vita Sackville West, de beste vriendin van Virginia Woolf én tuinexperte eerste klas. Zij neemt ons mee op een rondreis langs enkele wonderlijke landhuizen en hun bewoners. Kom, waar wacht u op? Stap in!

Het is 1947 en Europa likt haar wonden na de Tweede Wereldoorlog. Voor de adel is het steeds moeilijker om de voormalige glorie in stand te houden nu alles zo snel verandert. Maar er is hoop, want een nieuw instituut, The National Trust, is bereid om heel wat landgoederen over te nemen én in de voormalige glorie te herstellen. Bovendien krijgt de oorspronkelijke familie het recht om er te blijven wonen, voor dat extra vleugje authenticiteit waar buitenlandse toeristen zo dol op zijn.

Men zou dus denken: twee vliegen in één klap, maar zo makkelijk was dat allemaal niet. Heel wat edellieden hadden zo hun twijfels. En dat is wel begrijpelijk: woningen die eeuwenlang zijn doorgegeven, laat je niet zomaar in de steek. 

Daarom riep James Lee-Milne, één van de topmensen van de Trust, de hulp in van zijn vrienden Vita Sackville-West en haar man Harold Nicolson. Pikant detail: James en Harold waren voormalige minnaars, maar dat kon in het open huwelijk van Vita geen kwaad, het verhoogde enkel de reisvreugde. Vita en Harold hadden hun connecties en wisten zo heel wat voorvaderlijke deuren te laten openzwaaien. En al was niet elke Lord of Duchess gewonnen voor het idee om hun landgoed tot erfgoed te laten promoveren, het reislustige trio werd steeds allerhartelijkst ontvangen.

Zo'n zeventig jaar later maakten Rudi Meulemans en zijn man deze reis opnieuw. Ze volgen de route van Vita en co en bekeken wat het effect is geweest van de Trust op het voortbestaan van menig landhuis. We horen over reconstructie en geschiedvervalsing, over nieuwe toeristische trekpleisters en eeuwenoude trots. Maar bovenal ontmoeten we heel wat oude en recente excentriekelingen die in de meest buitenissige outfits rondstruinen door vervallen bibliotheken en overwoekerde tuinen: heerlijk!

En alsof dat nog allemaal niet genoeg redenen zijn om dit boek te lezen, is de reis van het echtpaar Meulemans ook een hartverscheurend verhaal van het einde van een heel persoonlijk tijdperk. Bij thuiskomst zal immers niets meer hetzelfde zijn.

****

Ik las dit boek met veel plezier en voelde me echt op vakantie. Heerlijk rondtuffen over binnenbaantjes, me verbazen over de pracht en praal van balzalen én grinniken over zoveel Britse eigenwijzigheid: het was in één woord verrukkelijk. Bovendien leerde ik nog heel wat bij over hoe zo'n instituut als de National Trust tewerk ging en wat musealisering met zo'n landgoed doet. Want hoe echt is het verleden dat we in deze landhuizen krijgen voorgeschoteld?

****

Afbeelding Publiek domein via Rijksstudio: Verhuisbericht van boekhandel Dorbon l'Ainé te Parijs, Albert Robida, 1911