Tasten in het duister met Jane Gardam

Er zijn vertellers die je meteen vastgrijpen met een spanningsboog van jewelste. Je wil weten hoe het afloopt en leest dus als een razende door naar de finish. Andere vertellers zijn bedaarder: zij schetsen eerst keurig de personages, hun omgeving en hun eigenaardigheden. Pas als de contouren duidelijk zijn lokken ze hun hoofdpersonen uit hun tent, en voor je er erg in hebt, ben je als lezer in een verhaal gerold. En dan was er Jane Gardam, en die pakte het weer helemaal anders aan.

Geen prikkelende flashforewards of beschouwende situatieschetsen in haar "Op de kilippen". Hier val je als lezer met de deur in huis.  Je slaat het boek open en reist mee met de achtjarige Margaret en het kindermeisje Lydia, op pad in het bos. Daar worden vreemde dingen gezegd en kruisen bizarre mensen je pad. Wat dat allemaal te betekenen heeft is onduidelijk, waartoe het leiden moet evenzeer.

Ook de volgende hoofdstukken zijn aanvankelijk vol vraagtekens. Waarom springen we ineens over op een ander personage? Wat is de link met de boswandeling? Als doorgewinterde lezer roept dit alleen maar twijfel op. Want: in welke tijd bevinden we ons nu eigenlijk? En waar gààt dit verhaal over?

Heel langzaam aan komen scènes en personen terug, ontdek je als lezer patronen en zie je door het bos de bomen. Met elk nieuw perspectief raakt het verhaal weer een beetje meer geordend. Tot alle lijnen samenkomen in één alles veranderde avond.

Ik las het en vond het (vooral achteraf dan) ontzettend knap. Want zo gaat dat ook in een mensenleven, denk ik. Als kind loop je mee, zie en hoor je van alles dat je niet begrijpt. En pas veel later, als je meer gezien en gehoord hebt, snap je ineens hoe de vork in de steel zit (of denk je dat te snappen). En als je dat eenmaal doorhebt, is de weg die je hebt afgelegd ineens heel logisch.

Kortom: een boek voor doorzetters. De er tegen kunnen om in het duister te tasten en verloren te lopen. Ik beet door omdat ik uit eerdere ervaring wist dat Jane Gardam een goede verteller was. Vertrouw er dus maar op dat u op het einde net als ik zal zeggen: eigenlijk zou ik dit boek een tweede keer moeten lezen!

****

PS: meer weten over hoe verhalen zijn opgebouwd? Lees dan zeker dit boek van Lidewijde Paris: echt een aanrader!

Afbeelding van MabelAmber via Pixabay