Over het kanaal – Annelies Beck

De kranten staan er sinds de zomer bol van: de vluchtelingen. Iedereen heeft er wel een mening over, en helaas is die zelden positief. Gelukkig waren er wel enkele historici die erop wezen dat vluchten van alle tijden is. En dat heel wat Vlamingen ooit zelf op de vlucht waren. De feiten zijn bekend, het menselijke verhaal erachter veel minder.

Annelies Beck, zelf een historica, laat ons kennis maken met de stroom Vlamingen die in 1914 naar Glasgow trok. Haar overgrootvader was één van hen, en dat was vast en zeker de aanleiding voor een goed onderbouwd historisch onderzoek. Want dat Beck haar bronnen kent voel je op elke pagina.

Aan de hand van één gezin vertelt ze hoe het ging, de overtocht wagen, overnachten in tijdelijke slaapzalen zonder privacy, en dan werk zoeken in een vreemde stad waarvan men nauwelijks de taal spreekt. Dat laatste is snel bij te passen, maar echt integreren blijkt moeilijk.

En dat heeft twee redenen. In de eerste plaats is er de houding van de Schotten. Aanvankelijk zijn ze enthousiast om de “poor belgians” te ontvangen, maar als het er steeds meer worden, neemt die geestdrift af, en krijgen de Vlamingen van alles en nog wat de schuld. (de parallellen dringen zich op…)

De Vlamingen zelf zien hun verblijft in Schotland als iets tijdelijks en doen daarom weinig moeite op echt lokaal te netwerken. Ze hebben hun eigen verenigingen, hun eigen winkels en hun eigen feesten. Van veel interesse in de cultuur en de eetgewoontes van hun gastheren is geen sprake.

Hoofpersoon Marie is de uitzondering op de regel. Het jonge meisje leert snel Engels en krijgt een bonte vriendenkring suffragettes, kunstenaars en journalisten. Ze komt op voor de minder bedeelden, strijdt voor huurprijzen en zorgt voor zieken. Via de correspondentie met haar broer, een soldaat in de Grote Oorlog, blijft ze op de hoogte van wat er in Vlaanderen gebeurt. Bovendien heeft ze goed door welke machtsstrijd zich ontwikkelt tussen verschillende vertegenwoordigers van de Belgen: want wie mag er namens de Vlamingen spreken? 

Over het kanaal is in deze dagen van vluchtelingencrisis een interessant boek, dat mechanismen van het “vluchteling zijn” bloot legt en zo, wat mij betreft, tot meer begrip leidt. Ik heb het dan ook bijzonder graag gelezen. Een aanrader dus voor wie houdt van de betere historische romans!

Leesclub vragen

-        Hoe belangrijk vind je het dat een historische roman goed onderbouwd is?

-        Wat zou je zeker meenemen als je zou moeten vluchten?

-        Welke culinaire traditie geef je zeker door?

-        In hoeverre heeft dit boek jouw mening over vluchtelingen veranderd?

-        Schrijf je nog wel eens een echte brief (zo eentje op papier)? Wie zou zo’n brief verdienen?