Perspectieven
Sommigen lezen ter ontspanning. Ter ontsnapping aan strijk
en andere ellende. Ter afleiding van dagelijkse besognes als kruimels op het
tafelblad. Het is hen van harte gegund.
Maar deze blog is begonnen om bruggen te bouwen tussen lezen
en leven. Om verder te kijken en dieper te graven. Om – via een omweg – juist over
jezelf na te denken. Literatuur als perspectief dus. Schrijvers die je anders laten
kijken naar wat je al zo lang kent. Dat is dan meteen ook een criterium: een
boek dat die gelaagdheid niet heeft, belandt niet op deze pagina’s.
Daardoor blijft het soms eventjes stil: de lat ligt hoog.
Maar deze keer presenteer ik u met vreugde een boek dat de test glansrijk heeft
doorstaan. En dat een ander perspectief nemen, het kijken met andere ogen,
juist als thema heeft.
Barnes verwelkomt zijn lezers in deze bundel met een
zinderende schets van Parijs anno 1860. De fotograaf Felix Nadar portretteert
de ene bekende Fransman na de ander. Op onnavolgbare wijze. “Fotograferen leer
je op een namiddag”, meent hij, “de techniek althans. Voor de psychologie van
een portret heb je een geoefend oog en een leven lang kijken nodig”. En juist
dat kijken inspireert hem tot een tweede passie: de luchtballon. Zweven boven
de wolken is een bijzondere manier van afstand nemen en laat ons toe een nieuwe
blik te werpen op de wereld. En Nader is de eerste die fotografie en luchtvaart
combineert. Hij voegt twee dingen samen en de wereld verandert.
Ook de grootse diva Sarah Bernhardt was verzot op
luchtballonnen. Het tweede deel van de bundel gaat over haar en één van haar
vermeende minnaars: de ballonvaarder Burnaby. Bernhardt was wispelturig en haar
liefde niet standvastig. Zo verzucht Barnes: “Elk verhaal van liefde is
potentieel een verhaal van verdriet. Zo niet onmiddellijk dan wel later!” Een
luchtballon laat je dan wel zweven, maar moet ook naar beneden. En dan is het
de keuze of je verbrandt of neerstort, zoals Burnaby ondervindt.
Ook Barnes heeft onzachte landingen aan den lijve ondervonden.
Zijn vrouw stierf en de wereld veranderde voorgoed. Zijn rouwproces is als de
vlucht in een luchtballon: soms weet de aeronaut niet of hij nu vooruit gaat,
stilstaat, stijgt of daalt. Een prachtig, zeer gevoelig relaas van het grote verdriet
dat toch vooral schuilt in kleine dingen. In gedeelde woordenschat. In alleen
naar huis gaan na een avond uit. In dingen voor de eerste keer ondernemen
zonder haar. Bitter eerlijk, adembenemend. Een klein pareltje, dit boek.
Ook één waar je niet meteen grip op krijgt. Want wat zijn nu
de linken tussen de verhalen? De luchtballon metafoor (stijgen - gelukzalig
rondvliegen- hard neerkomen) ligt zo voor de hand, lijkt zo gemakkelijk. Pas na
het lezen van weer zo’n mooi blogje van Kim waar ik een verwijzing vond naar
een boeiend interview met Barnes, begon het me te dagen: de verschuiving van
perspectief, daar gaat het om.
Verder zien dan iemand ooit deed en de wereld voorgoed veranderen
door een nieuwe blik. Het is een thema dat Barnes al eerder bespeelde in “Alsof het voorbij is” en dat ook in dit boek zeer subtiel verweven is.
Dit is groots! Dit
soort boeken laat ons zweven!
Fascinerend hoe verschillende lezers hier verschillend over denken. Een 'recensent' op Amazon: "I only got through around 25% of the book. To me the Booker Prize list is there as a warning of what not to read - and this book should probably be on the same list. More erudite readers than me will no-doubt disagree. But seriously - stay away from this book if you are reading for entertainment."
BeantwoordenVerwijderenSamen met jouw uitstekende bespreking is deze oliedomme 'recensie' paradoxaal genoeg reden om dit boek heeeel hoog op mijn verlanglijstje te zetten!
Inderdaad Anna, het is Barnes niet om het entertainment te doen, maar dat neemt niet weg dat deze goede verteller beslist meeslepend is. Zeker op je leeslijst zetten dus.
BeantwoordenVerwijderenPrachtig geschreven. En op bijna elke pagina wel een mooi citaat dat je zou willen onderstrepen om nooit te vergeten. En waar je inderdaad de ene metafoor na de andere kunt vinden. Boeiend om te lezen wat anderen - zoals jij - hierover schrijven.
BeantwoordenVerwijderenSowieso een fijn blog dat ik graag 'ontdek'!