Perspectieven

Sommigen lezen ter ontspanning. Ter ontsnapping aan strijk en andere ellende. Ter afleiding van dagelijkse besognes als kruimels op het tafelblad. Het is hen van harte gegund.

Maar deze blog is begonnen om bruggen te bouwen tussen lezen en leven. Om verder te kijken en dieper te graven. Om – via een omweg – juist over jezelf na te denken. Literatuur als perspectief dus. Schrijvers die je anders laten kijken naar wat je al zo lang kent. Dat is dan meteen ook een criterium: een boek dat die gelaagdheid niet heeft, belandt niet op deze pagina’s.

Daardoor blijft het soms eventjes stil: de lat ligt hoog. Maar deze keer presenteer ik u met vreugde een boek dat de test glansrijk heeft doorstaan. En dat een ander perspectief nemen, het kijken met andere ogen, juist als thema heeft.

Barnes verwelkomt zijn lezers in deze bundel met een zinderende schets van Parijs anno 1860. De fotograaf Felix Nadar portretteert de ene bekende Fransman na de ander. Op onnavolgbare wijze. “Fotograferen leer je op een namiddag”, meent hij, “de techniek althans. Voor de psychologie van een portret heb je een geoefend oog en een leven lang kijken nodig”. En juist dat kijken inspireert hem tot een tweede passie: de luchtballon. Zweven boven de wolken is een bijzondere manier van afstand nemen en laat ons toe een nieuwe blik te werpen op de wereld. En Nader is de eerste die fotografie en luchtvaart combineert. Hij voegt twee dingen samen en de wereld verandert.

Ook de grootse diva Sarah Bernhardt was verzot op luchtballonnen. Het tweede deel van de bundel gaat over haar en één van haar vermeende minnaars: de ballonvaarder Burnaby. Bernhardt was wispelturig en haar liefde niet standvastig. Zo verzucht Barnes: “Elk verhaal van liefde is potentieel een verhaal van verdriet. Zo niet onmiddellijk dan wel later!” Een luchtballon laat je dan wel zweven, maar moet ook naar beneden. En dan is het de keuze of je verbrandt of neerstort, zoals Burnaby ondervindt.

Ook Barnes heeft onzachte landingen aan den lijve ondervonden. Zijn vrouw stierf en de wereld veranderde voorgoed. Zijn rouwproces is als de vlucht in een luchtballon: soms weet de aeronaut niet of hij nu vooruit gaat, stilstaat, stijgt of daalt. Een prachtig, zeer gevoelig relaas van het grote verdriet dat toch vooral schuilt in kleine dingen. In gedeelde woordenschat. In alleen naar huis gaan na een avond uit. In dingen voor de eerste keer ondernemen zonder haar. Bitter eerlijk, adembenemend. Een klein pareltje, dit boek. 

Ook één waar je niet meteen grip op krijgt. Want wat zijn nu de linken tussen de verhalen? De luchtballon metafoor (stijgen - gelukzalig rondvliegen- hard neerkomen) ligt zo voor de hand, lijkt zo gemakkelijk. Pas na het lezen van weer zo’n mooi blogje van Kim waar ik een verwijzing vond naar een boeiend interview met Barnes, begon het me te dagen: de verschuiving van perspectief, daar gaat het om.

Verder zien dan iemand ooit deed en de wereld voorgoed veranderen door een nieuwe blik. Het is een thema dat Barnes al eerder bespeelde in “Alsof het voorbij is” en dat ook in dit boek zeer subtiel verweven is. 

Dit is groots!  Dit soort boeken laat ons zweven!