Leesclub dobbelt met Baltische zielen




Terwijl het buiten bliksemde en donderde, schaarde de leesclub zich gezellig rond een kaarsje. Glaasje cava in de hand, kat op schoot en een hele resem borrelnootjes in voorraad. En wederom met een methodiekje door ondergetekende uitgedacht. Ter lering en vermaak bracht ik een dobbelsteen mee, met verschillende invalshoeken om het boek te verkennen. Ieder mocht om beurt gooien en een eerste voorzet doen. Kom, we gaan van start!

+ de pluspunten

Baltische zielen gaat over de geschiedenis van Estland, Letland en Litouwen. Drie landen die we wel in één adem konden zeggen, maar waar we verder niets over wisten. Een hele ontdekkingstocht dus, en voor velen van ons meer dan een eye-opener. Bovendien koos Jan Brokken ervoor om deze geschiedenis te vertellen aan de hand van mensenlevens, concrete verhalen over muzikanten, schrijvers, oproerkraaiers en slachtoffers. Rothko bijvoorbeeld, Arvo Pärt en Hannah Arendt om de meest bekende te noemen. Zo kreeg het verleden letterlijk een gezicht. Een aanpak die we allemaal zeer konden waarderen.

! wat trof ons?

Estland, Letland en Litouwen hebben een woelig verleden achter de rug, waarin ze meermaals van staat en overheid veranderden. Het meest getroffen waren we door het lot van zovele joden die gedwongen het land verlieten of in de oorlogen werden opgepakt en sneuvelden. Hartverscheurend. Maar evengoed vielen ons de sterke vrouwen op, die ondanks alles bleven doorzetten. De koren bleven ons bij (zingen is heel belangrijk) net als het lot van de Duitstaligen in dat gebied, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in een wel heel moeilijke positie kwamen te zitten.

- de minpunten

We waren het echter ook eens over de minpunten van dit boek: de verhaalopbouw. Brokken is geen Geert Mak en ook geen Philip Blom. Zijn verhalen gaan soms alle kanten op en hebben geen duidelijke opbouw. Af en toe lijken het omgevallen fichenbakken zonder logica. Om het met een flauwe woordspeling te zeggen, er waren nogal veel “brokken” in dit boek. Een aantal onder ons stoorden zich ook aan de buitensporige aandacht die muziek in dit boek krijgt. Jan Brokken is een groot muziekkenner, maar zijn teksten daarover zijn niet voor iedereen zomaar toegankelijk. Er zat ook heel wat herhaling en overlap tussen de verhalen, maar omdat de geschiedenis van die landen vrij complex was, kan dat ook een voordeel zijn.

, waar willen we op door?

De inhoud van dit boek smaakt in elk geval naar meer. Zo namen we ons voor om ons eens verder te verdiepen in Hannah Arendt. Om de werken van Rothko nu toch echt eens te gaan bekijken. Om de werken van Pärt te gaan beluisteren, of om gewoon eens een reis te maken naar de Baltische kust! Ook andere boeken komen op ons lijstje. Natasha’s dans bijvoorbeeld van Figes (over Rusland). Het boek geeft in elk geval veel zin om een aantal personages verder te ontmoeten.

? welke vragen blijven over

Omdat Jan Brokken zijn verhaal aan verschillende figuren ophangt, zijn er uiteindelijk hiaten in de geschiedenis. Zo wist niemand van ons eigenlijk helemaal goed welke van de Baltische talen Germaans was en welke eerder Slavisch. We vroegen ons ook af hoe het verder moet met de prille democratie aldaar, met de constante dreiging van Rusland. Het laatste verhaal in de bundel, over Simm (ik verklap verder best niets om de spanning erin te houden) was wat dat betreft een fikse voetnoot bij het hele boek!

= hoe vatten we het boek samen?

Het eerste woord dat bij ons opkwam was “onthutsend” en ook wel “verbazingwekkend”. Iemand opperde ook dat de muziek een hele sterke rode draad is. Koren spelen een belangrijke rol in die contreien, zelfs revoluties werden zingend ingezet. Maar uiteindelijk is de slotsom misschien wel dat dit boek een fascinerende eerste kennismaking is met een gebied dat we amper kennen. En eentje die wel naar meer smaakt!

(en o, ja, de dobbelsteen methode is bij deze goedgekeurd!)

Reacties

  1. Klinkt als een bijzonder interessante methode om een leesgroep bespreking te doen!
    En meteen een mooie bespreking van het boek voor ons ook.

    Groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Wat een geweldig idee om zo'n dobbelsteen te gebruiken! Dat geeft vast een extra impuls aan leesclubbijeenkomsten, zelfs ongeacht het "uiteindelijke oordeel" over het te bespreken boek.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Leuk om je bespreking te lezen en wat een origineel idee om met een dobbelsteen te werken. Ik weet ook niet zoveel van deze landen, maar kan je als taalfanaat wel vertellen dat geen van de talen Germaans of Slavisch is. Estisch is net als het Fins, Laps en Hongaars lid van de Finoegrische taalfamilie, die geen enkele verbinding met onze eigen taal heeft. Litouws en Lets zijn wél, net als het Nederlands, lid van de Indo-europese taalfamilie, en behoren evenals het uitgestorven Oud-Pruisische tot de Baltische taalgroep, die in de verte wel verwant is met de Slavische talen, maar er geen deel van uitmaakt.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dank voor je bespreking. Mijn interesse is in elk geval gewekt! Ben liefhebber van zowel Rothko's kunst als Pärts muziek, dus dit boek komt zeker op mijn 'te lezen'-lijst.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Hoe heet zo'n dobbelsteen? Ik zou hem ook graag voor mijn leeskring kopen.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts