Reizen en lezen (of was het andersom?)

Liefhebbers van de klassieke oudheid, van reisverhalen en van de sixties opgelet: vandaag bespreken we werkelijk een fantastisch boek!

Wat zijn het heerlijke avonden! Tot laat zitten we in de tuin op het terras bij de lavendelstruiken. We drinken thee bij het licht van de ondergaande zon. Een citronellakaarsje houdt opdringerige insecten uit de weg, maar af en toe komt een verbaasd katje even kijken wat we aan het doen zijn. Verstrooid delen we een aai uit, of nemen een slok. Want we zijn ver weg, zowel in de ruimte als in de tijd.

We bevinden ons in Libië, in de jaren 60. De avond is gevallen en de schrijver leest op een terras, terwijl wierook brandt en de krekels zingen. Hij geniet van thee van verse munt en van het ruisen van de branding. Maar ook hij is diep verzonken in een boek. Zijn reisgezel is namelijk Herodotos. En die verhaalt meesterlijk hoe de Grieken het ooit van de Perzen wonnen. Door heldenmoed en dadendrang. Maar ook door listigheid van de goden en zelfs door toeval.

Kapuscinski (1929-2007) was een Pools journalist die vanaf de jaren 60 de wereld rondreisde om verslag uit te brengen van het leven in communistisch China, van de situatie in India en vooral van de onafhankelijkheidsstrijd in Afrika.  Hoe ver hij ook reisde en hoe vreemd de nieuwe omgeving waar hij terecht komt ook is, één constante reist steeds mee: het boek De historien van Herodotos.

Kapuscinski laat ons proeven van de prachtige verhalen over wrede Perzisische vorsten als Xerxes, Cyrus en Darius. Hij laat ons kennismaken met boeiende analyses, wonderlijke gebeurtenissen en schitterende beschrijvingen van Herodotos. De eerste, echte historicus. Iemand die op onderzoek uitging, die bronnen opspoorde, en met veel kritische zin bekeek: wat weten we zeker? En wat is verzinsel?

En zo wordt Herodotos, de eerder toevallig inscheepte op Kapuscinski’s eerste reis, uiteindelijk een soort lichtend voorbeeld voor de 20^ste eeuwse journalist. Die net als hij tijd wil maken om naar mensen te luisteren. Om hun tradities en gebruiken te leren kennen. En zo dieper te graven dan een vluchtige omschrijving van wat losse feitjes.

Een boek dus met vele lagen. Dat ons enerzijds veel leert over de wereld tussen pakweg 1958 en 1979. En anderzijds een stevige opfrissing van de oudheid is. Waar Skyten de Perzische koning tot wanhoop drijven door zich steeds maar weer te verstoppen. Een wereld waarin de mens zijn lot nooit kan ontlopen en waarin wraak alom aanwezig is.

Een rijk boek, met heel veel sprongen in de tijd, veel thema’s en veel couleur locale kan druk en chaotisch worden. Maar Kapuscinski is een fantastische verteller. Het is alsof je met hem op een zomeravond een glas wijn drinkt en ondertussen ademloos naar hem luistert. Wegdroommateriaal om thuis een beetje te reizen!

 PS. Met dank aan onze mama, die ons op het spoor van Kapuscinski zette. Zij las een van zijn boeken over Afrika en was onder de indruk van zijn verteltalent. Dat wordt boeken ruilen de volgende keer dat we elkaar zien!