Grand hotel Europa: een boek als een bloemkool

De conclusie van dit blogbericht luidt dat Grand hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer een bloemkool is. Of eventueel een romanesco. Rest mij dus enkel om u uit te leggen waarom ik dat vind. Heeft u even?

Waar gaat het over?

Dit boek vereist nog nauwelijks introductie denk ik, want het werd terecht al oeverloos bejubeld. Pfeijffer verweeft de teloorgang van een grote liefde, met het leven in een vervallen hotel, en mijmeringen over het oude continent Europa. Rode draad is de stelling dat Europa te veel verleden heeft en zich daardoor een toekomst ontzegt. Een stelling die mij als historica en erfgoedmens natuurlijk erg prikkelt.

(Voor de ene vriendin die na het tweede hoofdstuk afhaakte, wil ik wel even bevestigen dat dit inderdaad een nogal bombastisch boek is, vol krullende en schier eindeloze zinnen. En inderdaad, Ilja vindt zichzelf nogal onweerstaanbaar en laat alle vrouwen die zijn pad kruisen in zwijm vallen voor zijn charisma. Dat is een beetje storend. En toch ook wel weer grappig, want ik heb het vermoeden dat we hier te maken hebben met een charmante vorm van zelfspot.)

Hoe dan ook: doorlezen, want dit boek heeft zoveel te bieden.

Maar waarom dan die bloemkool?

Dat, beste mensen, is omwille van de fractale patronen. Als je goed kijkt is een bloemkool opgebouwd uit allemaal kleine bloemkooltjes. Het bloemkoolmotief wordt steeds op kleinere schaal herhaald. Net als bij een broccoli en romanesco het geval is. 

Ook organisaties kunnen fractale patronen hebben, las ik onlangs, en dat wil zeggen dat de organisatiecultuur steeds op kleinere schaal terugkeert. Ingrijpen op één concrete casus, kan het patroon van samenwerken veranderen en zo ook impact hebben op het geheel. En dat vind ik als adviseur organisatie-ontwikkeling natuurlijk razend interessant.

Oke, ik dwaal af

Wat ik dus wilde zeggen was dat Grand hotel Europa ook uit fractale patronen is opgebouwd. Op verschillende niveaus wordt nagedacht over hoe we met ons verleden omgaan. Pfeijffer bekijkt dat op het niveau van Europa, op de schaal van enkele toeristische steden (Venetië, Amsterdam), op het niveau van een hotel dat een nieuwe Chinese eigenaar krijgt, op het vlak van zijn verloren relatie en ook op individueel vlak.

Het patroon dat telkens terugkeert is dat wij Europeanen het verleden en de traditie niet los kunnen laten. Integendeel, we buiten dat verleden vaak uit en brengen al die gekoesterde tradities zo ook schade toe. Sterker nog, die focus op het verleden kan ons enorm verlammen, want: wat kunnen wij nog toevoegen aan alles wat er al op de wereld bestaat?

Op het einde verandert hij iets aan het kleinste fractale niveau, namelijk zijn individuele omgang met het verleden. En eigenlijk vraagt hij dat ook van ons. Door aanpassingen op het kleinste niveau te maken, kunnen we het tij misschien wel keren?

Een traktatie

Dit boek is een roman, maar ook een pamflet, en een zedenschets. Pfeijffer trakteert ons namelijk ook op hilarische beschrijvingen van toeristen, op zoek naar de authentieke ervaringen. Hij maakt een economische analyse van wat dat toerisme Amsterdam eigenlijk oplevert. En je leert als lezer heel wat bij over het leven en dood van de schilder Caravaggio. Het einde is wat mij betreft wat over the top, en veel te symbolisch. Maar juist daardoor heel passend: het zet je wel aan het denken.

Ik staak verdere commentaar. Samenvatten is onmogelijk en zou ook zonde zijn. Lees het boek vooral zelf, neem het mee op vakantie en kijk uw reizende medemens eens door heel andere ogen. Als er één vakantieaanrader bestaat, dan is het deze wel!

Nog meer aanbevelingen nodig? lees dan eens wat Bettina over dit boek schreef