Kamphoer: hoe een trauma een kracht wordt

Af en toe doen we met de leesclub eens zot. En dan heb ik het niet over die keer dat we naar het kampioenschap Slam Poetry geweest zijn (al was dat ook grensverleggend). Nee, wij hebben een boek in het Afrikaans gelezen. Hoe dat zo kwam, leest u hier.

Het pad dat ons bij Kamphoer bracht

Het begon ermee dat één van ons een jaar naar Kaapstad verhuisde. Om dit gemis enigszins te compenseren besloten we ons dan maar te verdiepen in dat verre land. We lazen Begging to be black van Antjie Krog, een boek dat grote indruk maakte - nu een jaar later nog steeds.

Vervolgens kreeg ik op een boekenruilfeest een verhaal van André Brink in handen. Die loftrompet heb ik al uitgebreid gestoken op deze blog, dus dat gaan we niet herhalen. Sindsdien las ik ook zijn magistrale brieven aan Ingrid Joncker (en haar prachtige antwoorden daarop).

Toen men in Leuven een literaire middag organiseerde over Afrikaanse literatuur, togen de echtgenoot en ik daar dus enthousiast naartoe. Tom Lanoye horen spreken over zijn tweede vaderland was al een belevenis op zich. Bovendien bracht hij twee auteurs mee, waaronder Francois Smith. Hij las met een warme, rustige stem een cruciale passage voor uit Kamphoer en raakte ons diep. En zoals dat dan gaat in ons huwelijk: dat boek wordt dan dra aangekocht!

Vervolgens was het enkel nog zaak om de leesclubladies te overtuigen. Een warme herfstmiddag in de tuin met thee en scones bleek voldoende: dit kwam op de leeslijst.

Kamphoer

Dit boek is een "sielkundige riller" en gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Susan Nell is zeventien jaar als ze tijdens de Boerenoorlog in Zuid-Afrika in een concentratiekamp terecht komt. Ze wordt er op een avond door Britse officieren verkracht en voor dood achtergelaten.

Tien jaar later werkt Susan als psychiatrisch verpleegkundige in Dordrecht. Ze heeft van traumaverwerking haar beroep gemaakt en raakt geïnteresseerd in de shellshock-patiënten in Engeland. Zo besluit ze stage te gaan lopen bij een vooraanstaand psychiater die experimenteert met groepstherapie en helende gesprekken.

En dan arriveert er een nieuwe patiënt. Een oud-officier. Met een naam die Susan maar al te goed kent. Ze staat voor zijn deur, staart naar het naamplaatje en twijfelt: zal ze naar binnengaan en de confrontatie aangaan? Wat zal dit voor de rest van haar leven betekenen?

Wat we ervan vonden

Om te beginnen was het een bijzondere ervaring om Afrikaans te lezen. Het doet iets met je hoofd qua taalfantasie. je leest automatisch trager en met grotere concentratie. En je moet soms glimlachen om de spitsvondige taalvariaties die het Afrikaans kent (bijvoorbeeld in plaats van nanny of gouvernante grootbringmeissie). Het Afrikaans heeft ook echt een ander ritme en dat is wonderlijk om te ervaren.

Ik vond de opbouw van het boek heel knap gedaan. Afwisselend lezen we één hoofdstuk over wat er in Engeland gebeurt en één hoofdstuk dat het verhaal vertelt hoe Susan daar is terecht gekomen. Het ene is in de zij-vorm geschreven en het andere in de ik-vorm. Langzaamaan verweven heden en verleden zich heel subtiel met elkaar.

Wat mij betreft een heel boeiend verhaal, dat inderdaad wat traag verteld is, maar heel veel lagen bevat. Ik ben sowieso erg geïnteresseerd in psychiatrie en dus vond ik heel heel boeiend (en verbijsterend) om te lezen hoe men in Engeland dacht de shellshock te genezen: bijvoorbeeld door die mannen naar nep-loopgraven terug te sturen.Zoiets maakte me er weer van bewust hoezeer wetenschap en geneeskunde steeds in evolutie zijn.

 Ik vond het dus een zeer boeiend boek. Helaas stond ik wat alleen in die mening. De anderen vonden het verhaal toch wat te oppervlakkig en zelfs saai. Tja, meningen kunnen verschillen.

Wel hadden we allemaal het idee dat we niet volledig doorhadden wat er nu precies gaande was. Wellicht kwam dat toch door de taalbarrière? Of had de auteur er juist bewust voor gekozen om diet alles uit te spellen? Misschien is het toch raadzaam om de Nederlandse vertaling nog eens ter hand te nemen.

Slotsom

In de leesclub geen groot succes. Persoonlijk vond ik het een mooie leeservaring, omwille van de taal en omwille van de inhoud. Voor mij is Susan Nell een heldin, omdat ze erin is geslaagd om het het trauma dat haar leven had kunnen verwoesten juist iets positiefs te doen. En die kracht door te geven aan andere slechtoffers. Alleen daarom al: grote bewondering.

Reacties

Populaire posts