Ruik!




Daar is de lente! Daar is de zon! Daar is theetante, nog net niet uitzinnig van vreugde. Buitensporig gelukkig met licht en warmte. Want geef toe, de wereld ziet er veel beter uit, met zo’n vleugje groen. En het ruikt plots ook helemaal anders: frisser, zoeter, lichter. En dan denkt een mens al eens na over vorige lentes, prille liefdes, gekke paashazen en idyllische ogenblikken….

Dat een geur naadloos bijzonder levendige herinneringen kan opwekken wist Proust natuurlijk ook al. Een kopje lindethee en een verkruimelde Madeleine waren voldoende om hem duizenden pagina’s mee te slepen naar lang vervlogen tijden. Geur doet volgens Proust ongewild herinneringen bovenkomen: die je plots overvallen en je bijna als een teletijdmachine terugflitsen naar het verleden. Ja, ja, wat een kop thee al niet teweeg kan brengen.

In het boek “geuren” van Philippe Claudel komt eveneens een kopje lindethee voor. Samen met nog 62 andere geuren vormt het de aanleiding om herinneringen op te halen. Niet duizend pagina’s lang, maar binnen het bestek van een klein boekje. Met 63 kleine hoofdstukjes, mini-verhaaltjes. Soms lieflijk, soms ontluisterend maar altijd poëtisch: Claudel op z’n best.


Tante heeft dit boekje héél langzaam gelezen. Bewust. Met mondjesmaat (of neusjesmaat) aan het tempo van twee of drie hoofdstukjes per dag. Dit is immers een boek waar je met mate aan mag snuffelen, anders vervliegt het parfum. Je moet de woorden even laten smelten, weer wat teruglezen om dan met een glimlach het boek weer dicht te slaan. Wat tante betreft: ideaal om zo een dag rustig te beginnen en de laatste slaap te verdrijven (want tja, het concept “ochtendhumeur” is haar helaas niet vreemd).

Natuurlijk waren niet alle verhalen even raak of even herkenbaar. Maar Claudel vertelt wel prachtig over de geur van kaneel, gebakken spek of zonnebrand. Hij geeft een lofzang op de keuken (de enige plaats waar een mens helemaal zichzelf kan zijn), laat zien wat de geur van versgemalen koffie met een mens kan doen, en weet zelfs mist een geur toe te kennen.

Sommige stukjes zijn heel intiem en kwetsbaar mooi. Zoals de geur van zijn slapende dochtertje, of de lichte rozengeur van stokoude dametjes. Ook het verhaal over de trui waarin de geur van zijn overleden oom nog wekenlang aanwezig was, was erg ontroerend.

Andere verhalen moeten het dan weer vooral hebben van de nostalgie. Zo voert Claudel ons mee naar een ouderwetse dorpskapper met pommades, de geur van een drogisterij van weleer en de zalfjes die zijn moeder vroeger gebruikte. De aftershave van zijn vader passeert de revue, net als de mufheid in het huis van zijn oudtante. Ook de hoofdstukjes over kolenkelders en klaslokalen doen de lezer haast melancholisch terugverlangen naar vroegere tijden, “toen alles zoveel eenvoudiger was”.  Je zou Claudel deze nostalgie kunnen verwijten, want het is wel erg lieflijk, zonnig en idyllisch allemaal. Maar, kom, we vergeven hem, want hij schrijft het zo mooi….

De geuren in het boek zijn trouwens niet allemaal “lekker” of verfrissend. Er zit ook heel veel stank bij, van mest bijvoorbeeld, van een kadaver of een publiek urinoir. Nare geuren, die we graag zouden willen wegpoetsen. Maar, zo waarschuwt Claudel ons, we moeten oppassen om niet in een geurloze wereld te belanden, want ook deze geuren maken deel uit van de menselijke ervaring, van mens-zijn dus. Ze zijn wezenlijk voor ons bestaan: een geurloze wereld zou onmenselijk zijn. (zoals ook Suskind met zijn boek “Het parfum” al aantoonde)

Kortom: een boek om heel voorzichtig van te snoepen, eventjes tussendoor.  Claudel zoals tante hem graag leest. Rest haar enkel te verzuchten: hoe gaat ze nu haar dagen rustig opstarten? Maar misschien is een vrolijk lentezonnetje al voldoende om de laatste spoortjes ochtendhumeur weg te vagen? En anders moet ze maar een kopje lindethee zetten!

PS. Benieuwd wat andere bloggers van Geuren vonden? Lees het onder andere hier en hier




Reacties

  1. Wat fijn dat je zo kan genieten van de eerste tekenen van het voorjaar! Dan ben je tenminste nog een beetje goedgeluimd als we volgende week weer de vrieskou en sneeuw in gaan! ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. En daar ben ik dus helemaal niet klaar voor! Genoeg witheid over ons heen gehad: ik wil kleur en dus ook GEUR!

      Verwijderen
  2. Ik denk niet dat het boekje iets voor mij is omdat ik niet zo'n 'geurmadam' ben, mijn herinneringen zijn meer gekoppeld aan beelden. Ik heb je recensie weer graag gelezen :-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik denk dat je echt geen geurenmens hoeft te zijn om dit boek te kunnen smaken. Maar je moet wel wat van poezie houden en de schoonheid in het kleine kunnen waarderen.

      Verwijderen
  3. ach, herinneringen hebben weinig te maken met de werkelijkheid, toch? ik verbaas me eigenlijk niet zo over het idyllische. het blijft proza.. ik heb nu enkele verhaaltjes gelezen en vind het autobiografische element erg mooi, naast de poëtische beschrijvingen. lastig is het wel om het bij een paar verhaaltjes te houden, vooral op een zondag, dus ik lees een verhaaltje (of twee) en doe dan even iets anders. om dan weer wat te lezen. zo kan ik (meer) lezen en neem ik ook alles in me op.

    een heerlijk boek, in ieder geval. zal vast vaker dan eenmaal gelezen worden..

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat idyllische stoort me ook niet, mede omdat hij genoeg tegenwicht geeft met minder positieve hoofdstukjes. Wat ik knap vind aan Claudel is dat hij zowel het negatieve in de mens onder ogen ziet (Het verslag Brodek bijvoorbeeld is op dat punt echt zwaar) maar ondanks alles de poezie en schoonheid van het leven ziet. Hoopgevend. En verruimend. Echt ene bekje om bij op adem te komen! Veel leesplezier de komende weken (niet te snel gaan, hoor!)

      Verwijderen
  4. Nadat het (alweer) veel te lang stond te lonken in m'n boekenkast ben ik het boek zeer onlangs ook beginnen lezen. Had me eveneens voorgenomen het bij één, twee (of drie) verhaaltjes per dag te houden... maar het is oh zo moeilijk om het boekje na een paar bladzijden weer dicht te slaan, en niet verder te lezen. Dus heb ik het voor eventjes terug op z'n plekje in de boekenkast gezet. Maar wat zal er gebeuren als ik het er weer uithaal? Zal ik me kunnen houden tot één of twee geurtjes?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja, het is moeilijk om je in te houden. Maar wees streng voor jezelf! Ik ben ervan overtuigd dat je een fijnere leeservaring hebt als je langzaam leest en flink nageniet. Niet alles hoeft snel, snel, toch?

      Verwijderen
  5. Wat een verleidelijke bespreking! Geuren kunnen bij mij ook heel veel oproepen, alhoewel ik de bijbehorende herinnering niet altijd meteen kan plaatsen, dat maakt het aan de andere kant juist zo fascinerend. Verder houd ik nogal van parfums, dus ja, dit boek komt op mijn verlanglijstje.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts